Twitter

Drugi pokłon trzech króli namalowany przez El Greco jest już bardzo wyraźny i rozpoznanie szczegółów nie sprawia kłopotów.

Widać od razu, że nie reprezentuje on jeszcze charakterystycznej dla tego słynnego malarza maniery, polegającej na deformacji postaci.

El Greco, Pokłon trzech króli, 1568, olej na desce, 43 x 51 cm, Museo Soumaya, Meksyk

Opis obrazu

El Greco zrezygnował w tej wersji pokłonu trzech króli z przedstawienia dwóch kręgów – świętego i świeckiego – jak to jest na omówionej poprzednio ikonie, ograniczając się tylko do tego pierwszego. W rezultacie trzeci król – ten czarnoskóry – dołączył do Świętej Rodziny oraz pozostałych dwóch królów i kompozycja całej grupy stała się prostsza. Malarz zamknął krąg wokół Dzieciątka w środku. Święta Rodzina stanowi w nim zwartą podgrupę, trzech króli otacza ją od trzech stron, tworząc bardziej rozwarty układ. Dzieciątko jest od tyłu ochraniane przez Maryję ze świętym Józefem i tak jakby rozmawia z klęczącym przed nim najstarszym królem, którego głowa jest namalowana mniej więcej w jednej linii z główką Jezusa i głową Maryi. Tym razem widać dokładnie, że położył on swoją koronę na ziemi.

El Greco, Pokłon trzech króli, 1568, olej na desce

Kup reprodukcję na płótnie: El Greco, Pokłon trzech króli

Tylko jedna postać ma wokół głowy aureolę, i to bardzo wyraźną – Maryja. Widać też płomyki na dwóch spośród trzech darów dla Jezusa, podobnie na koronach dwóch stojących króli płoną po trzy światełka. Akcja rozgrywa się pod kolumnami, w tle widać bazylikę, co być może jest nawiązaniem do kopuły po lewej stronie poprzednio analizowanej ikony. Tym razem El Greco zamiast koni namalował dwa wielbłądy z jednym jeźdźcem – jest to pozostałość świeckiego kręgu po prawej stronie wspomnianej ikony.

Analiza i interpretacja obrazu

W zasadzie należy założyć, że teologia tego obrazu jest podobna jak w przypadku poprzednio analizowanej ikony, a tylko inaczej są rozłożone akcenty. El Greco nie chce tu nadmiernie komplikować sprawy, ograniczając się do przedstawienia dwóch przejawionych postaci Trójcy Świętej, z których jedną jest Święta Rodzina, a drugą – trzej królowie. Dość wyraźnie ukazana jest odpowiedniość świętego Józefa i najstarszego króla. I zarazem widoczna jest jego przeciwstawność w stosunku do dwóch pozostałych królów, którzy mają korony z płomykami, a na ich darach też są płomyki. Te płomyki to symbol ducha, w szczególności Ducha Świętego. Aureola wokół głowy Maryi wskazuje na to, że jest ona oświecona przez Ducha Świętego – w przeciwieństwie do świętego Józefa. Mały Jezusek nie ma aureoli, nie jest jeszcze oświecony, ale z pewnością będzie. Z tym darem przybyli bowiem do niego dwaj królowie, a trzeci król, klęcząc przed Jezusem, żebrze jakby o ten dar. W ten sposób El Greco przedstawił istotę relacji między Bogiem Ojcem a Synem Bożym: to dopiero w Synu Bożym Bóg Ojciec uzyskuje świadomość siebie na tej zasadzie, że Ojciec i Syn stanowią jedno. Ale Synostwo Boże osiąga się poprzez życie na ziemi i dojście w ziemskim życiu do oświecenia.

Z tego punktu widzenia znaczące jest, że czarny król i w większej części Maryja przedstawieni są na ciemnym tle, podczas gdy od Maryi w lewo tło staje się już ogólnie jasne. Życie w ciele wiąże się dla ducha z wejściem w strefę ciemności i stąd również z tego obrazu można wyciągnąć wniosek, że El Greco wiąże Jezusa Chrystusa z tym czarnoskórym królem. A w takim razie Ducha Świętego reprezentować będzie król ze złotą amforą na tacy, na co może też wskazywać zielona gałąź z liśćmi za jego plecami.

Jeżeli podoba Ci się ten wpis, podziel się nim albo zostaw komentarz pod postem. Z przyjemnością poznamy Twoją opinię.