Koszyk

Malarstwo - obrazy wielkich mistrzów malarstwa

Czy obraz Sętowskiego „Zwiastowanie” to naprawdę Zwiastowanie?

Czy obraz Sętowskiego „Zwiastowanie” to naprawdę Zwiastowanie?

Tomasz Sętowski to wybitny polski malarz, twórca i czołowy przedstawiciel kierunku w malarstwie nazwanego realizmem magicznym.

Ma on miły zwyczaj, że nadaje swoim obrazom tytuły, przez co bardzo ułatwia interpretację obrazu. Obrazowi zatytułowanemu „Reinkarnacja” poświęciłem swój poprzedni artykuł „Tomasz Sętowski i magiczny realizm Apokalipsy”. Dzisiaj się zajmę innym jego obrazem, zatytułowanym „Zwiastowanie”. 

Zwiastowanie to chrześcijański motyw religijny, a przy tym jeden z często podejmowanych tematów w europejskim malarstwie religijnym. Mówiąc o swojej drodze twórczej, Tomasz Sętowski podkreśla, że bardzo ważna jest dla niego znajomość historii sztuki, którą wyniósł ze studiów artystycznych. Można więc zakładać, że podejmując temat zwiastowania w swoim specyficznym magiczno-realistycznym stylu, malarz orientuje się zarazem doskonale w tradycji ikonograficznej, jaka się z nim wiąże.

Temat Zwiastowania w tradycji ikonograficznej (klik)

W scenie Zwiastowania na większości obrazów występuje Maryja i archanioł Gabriel, przy czym archanioł jest przeważnie po lewej stronie, a Maryja po prawej. Akcja rozgrywa się w pomieszczeniu zamkniętym. Poza Maryją i archaniołem często też przedstawiony jest Duch Święty w postaci gołębicy frunącej ku Maryi, a kierunek lotu ukazany jest dodatkowo przez złocistą wiązkę świetlną, nierzadko wychodzącą od Boga Ojca. Do stałych rekwizytów należy książka trzymana przez Maryję, albo leżąca przed nią na pulpicie. Jest to rzecz jasna Biblia. Zdarza się też, że malowany jest na obrazie tekst rozmowy archanioła Gabriela z Maryją, przeważnie w niezwykły sposób, dla zaznaczenia, od kogo do kogo kierowany jest komunikat. W rezultacie albo słowa Maryi odwraca się do góry nogami, albo też pisze się je w odwrotną stronę (do odczytania w zwierciadle).

Zdarza się też, że malarz ma ambicje wykraczające poza ilustrowanie ograniczające się do tej jednej sceny i wpisuje Zwiastowanie w szerszy kontekst. Tak zrobił Fra Angelico na dwóch przedstawieniach Zwiastowania (z roku 1426 i 1433), gdzie połączył ten temat z Wygnaniem z Raju. Powtórzył to na swym obrazie „Zwiastowanie i Wygnanie z Raju” Giovanni di Paolo, co nabiera dodatkowego sensu w zestawieniu z innym obrazem Giovanni di Paolo „Stworzenie Świata i Wygnanie z Raju”. Oznacza to, że Zwiastowanie stanowi dla Giovanniego di Paolo jeden z punktów zwrotnych w historii Bożego Stworzenia, zapoczątkowuje jakby powrót człowieka do Raju, do Boga, do Nieba po uprzednim wygnaniu go na ziemię, nie będącą, jak wiadomo, Rajem.

Obraz Sętowskiego „Zwiastowanie”, 1999, olej na płótnie, 100 x 70 cm

Obrazy Sętowskiego, obrazy nowoczesne oryginały i reprodukcje

Tomasz Sętowski, Zwiastowanie

Co mówi anioł do Maryi na obrazie Sętowskiego?

Na obrazie Sętowskiego zgodnie z tradycją archanioł Gabriel jest po lewej stronie, a Maryja po prawej. Słowa, które wypowiada archanioł do Maryji: „Bądź pozdrowiona, łaską obdarzona, Pan z tobą, błogosławionaś ty między niewiastami” itd. (Ewangelia według świętego Łukasza 1, 28), namalował Sętowski jako dźwięk trąby, w którą dmie Gabriel, a wyrażone są one w całkiem innym języku niż nasz ludzki, mianowicie w języku obrazkowym, a nie takim, który opiera się na dźwiękach artykułowanych zapisywanych literami i w którym znaczenia są w sposób umowny łączone z zestawami dźwięków. Ponieważ znamy z Ewangelii treść słów archanioła, nie musimy się głowić nad znaczeniem znaczków, które wylatują z trąby. Ale jest tam symbol nieskończoności w formie przewróconej ósemki, czyli mowa jest o tym, że Nieskończony ma się zamiar wcielić w sferze skończoności, i są też liczne trójkąty symbolizujące Boga jako Trójcę – w tym jeden szczególnie interesujący, z oddzieloną czerwoną częścią przy podstawie, która zapewne oznacza Maryję jako czwarty element – Matkę Boską, bez której nie ma Wcielenia. Osymbolice kolorów powiem trochę później.

Dlaczego według Sętowskiego pierwsi ludzie zostali wygnani z Raju?

Obraz Sętowskiego przedstawia Rajski Ogród w postaci skrzynki wypełnionej ziemią, z której wyrasta jedno duże drzewo i trochę drobniejszej roślinności. Ten ogród jest jedną szalką wagi, którą trzyma Maryja. Co jest na drugiej szalce, tego nie widać, ale wystarczy pomyśleć, żeby to ustalić. Musi to być coś, co stanowi alternatywę dla Raju, czyli ziemia, na którą zostali zesłani ludzie, żeby objęli ją w posiadanie i kontynuowali na niej dzieło Bożego Stworzenia. Co więcej, po zrobieniu na tej ziemi tego, co należy, ludzie wraz z całym swym ziemskim (chociaż duchowym) dorobkiem mają powrócić do Boga. I realizację tego ostatecznego celu, jakim jest powrót do Boga, zapoczątkowuje właśnie Zwiastowanie. Potem jest Narodzenie, na koniec Ukrzyżowanie, Zmartwychwstanie itd. Znamy to skądinąd.

Obraz Sętowskiego przedstawia Raj jako skrzynkę z ziemią, na której można prowadzić co najwyżej uprawę balkonową na niewielką skalę, w żadnym razie nie mógł Boga zadowolić. Od czegoś trzeba było zacząć, więc zaczęło się od skrzynki, ale szybko trzeba było puścić całe Stworzenie z człowiekiem na czele na szersze wody, czy też puścić go na głęboką wodę, by zaczął kombinować, jak sobie poradzić, zamiast biernie dawać się Panu Bogu podlewać konewką. Te szerokie i głębokie wody widzimy na dole we wnętrzu budynku. Na obrazach przedstawiających Zwiastowanie w takim mniej więcej pomieszczeniu odbywa się scena Zwiastowania. Oznacza to, że obraz Sętowskiego nadał Maryi wymiar planetarny. W tej postaci, którą widzimy na dole we wnętrzu, jest to planeta jako świat przyrody, czyli Stworzenie Boże. Żaglówka, która płynie po wodzie, to metafora ludzkości rzuconej w świat przyrody i jakoś sobie w nim radzącej. Proporcje między bezmiarem wody a niewielką żaglówką są dość wymowne.

Co według Sętowskiego uczyniła ludzkość na ziemi?

Na obrazie Sętowskiego ludzkość zbudowała na ziemi Wieżę Babel, która rzeczywiście sięgnęła nieba. W każdym razie wyłaniająca się z wieży postać Dziewicy z gołymi piersiami wyniesiona jest na poziom, na którym znajduje się też głowa archanioła Gabriela. Znaczy to, że Bóg uznał, że już wystarczy tego rośnięcia w górę w sensie cywilizacyjnym i materialistycznym, bo wprawdzie to rośnięcie było na pewnym etapie całkowicie w porządku, ale przecież tą metodą ludzkość nie wzniesie się w żaden sposób do nieba duchowego, nie powróci do Boga.

Trojakie niebo na obrazie Sętowskiego

Obraz Sętowskiego przedstawia ostro odgraniczone od siebie dwa rodzaje nieba: jedno fizyczne, niebieskie z białymi chmurami, drugie duchowe, zróżnicowane na bardziej rozświetlone światłością wiekuistą (ponad głową archanioła Gabriela) i na bardzo mroczne po stronie Maryi. Sętowski chce przez to powiedzieć, że wprawdzie człowiek nie jest wyłącznie mieszkańcem rzeczywistości fizycznej, lecz jest amfibią żyjącą zarazem w świecie fizycznym i duchowym, ale zbudowawszy wielką i wspaniałą cywilizację, tkwi pomimo to, a może właśnie dlatego w ciemnościach duchowych. Zauważyć można przy okazji trzy rzeczy. Wieża Babel kończy się dokładnie na granicy nieba fizycznego i nieba duchowego. Bo do nieba duchowego nigdy ona nie doprowadzi. Ale co innego człowiek. Wystająca ponad wieżę postać kobieca znajduje się w świecie duchowym, tyle tylko, że pogrążonym w ciemnościach. Druga sprawa to świetlisty krąg, z którego wyłania się głowa i ręka archanioła Gabriela. Jest to symbol duchowej światłości, która ma przyjść na świat w postaci Syna Bożego. Trzecia sprawa to postać pchająca pod górę wielką kulę. Pcha ją ona na granicy nieba fizycznego i duchowego. A za nim podążają inni. Daremny trud, chce powiedzieć Sętowski, nawiązując do mitu o Syzyfie.

Natomiast trzecim przedstawieniem nieba na obrazie Sętowskiego jest nocne niebo z gwiazdami i księżycem, widoczne w bramie prowadzącej do wnętrza Wieży Babel. Ale o tym niebie – później.

Drabina Jakubowa i krzyż Chrystusa na obrazie Sętowskiego

Sprawa powrotu człowieka do nieba stanowi trudny problem. Widać to na obrazie Sętowskiego po lewej stronie, gdzie archanioł Gabriel znajduje się zbyt wysoko, żeby człowiek bez Bożej pomocy mógł się tam wspiąć. Wprawdzie Jakub miał wizję drabiny, po której można wspiąć się do nieba lub zstąpić z niego na ziemię (Księga Rodzaju 28, 12), ale – jak widać na obrazie – trzeba by wędrować przez różne (niższe i wyższe) niebiosa, których w sumie jest zapewne siedem, a podstawiona drabina, po której wspina się mały człowieczek, sięga tylko pierwszego, najniższego nieba.

Dlatego drabina Jakubowa została zastąpiona krzyżem Chrystusa. Krzyż widzimy po pierwsze jako górną część wagi w dłoni Maryi. Trzyma ona coś, co przypomina pręt mierniczy stosowany przez geodetów, pomalowany naprzemiennie na odcinki białe i niebieskie, a poprzeczne względem niego ramię wagi, w kolorach białym i czerwonym, stanowi drugi element krzyża. Symbolika kolorów jest dość oczywista. Kolor niebieski reprezentuje niebo, świat duchowy, a kolor czerwony jest symbolem życia w ciele, które ożywiane jest krwią. Czerwień jest na obrazie barwą Maryi – i słusznie, tym, co ona wnosi do sprawy, która jest przedmiotem Zwiastowania, jest bowiem możliwość dania cielesnego życia istocie zstępującej z nieba. Zauważmy, że jeden z trójkątów wylatujących z trąby archanielskiej jest niebieski i w środku pusty, drugi z kolei wygląda jak wypełnienie jego środka kolorem czerwonym, a ósemka nieskończoności ukształtowana jest z taśmy w kolorach naprzemian białym i czerwonym, w czym chodzi o nadanie nieskończoności postaci żywej istoty.

Po drugie obraz Sętowskiego przedstawia krzyż z głową na czubku na drodze prowadzącej do środka Wieży Babel. Jest to symbol idei, że dzięki krzyżowi Chrystusa otworzyła się przed człowiekiem droga do nieba – i stąd niebiesko-białe barwy tego krzyża, choć z czerwonym fragmentem na dole, symbolizującym życie w ciele jako początek drogi do nieba. Zresztą dopełnieniem tego biało-niebieskiego krzyża jest stojący obok pręt biało-czerwony – takie samo zestawienie jak w górnej części wagi trzymanej przez Maryję.

„Jam jest droga” – na obrazie Sętowskiego

Choć powiedzieliśmy, że krzyż Chrystusa pojawia się zamiast drabiny Jakubowej, to jednak nie chodzi o to, żeby wspinać się na krzyż jak na tyczkę. Chodzi raczej o to, że Chrystus jest drogą, a ten krzyż – jedynie ustawionym na niej drogowskazem. Droga namalowana na obrazie jest szeroka i wygodna, ludzi, którzy nią maszerują, jest znacznie więcej od tych, którzy wspinają się na konstrukcję zwieńczoną archaniołem Gabrielem.

Jest to droga religii, na co wskazuje nocne niebo, ku któremu prowadzi droga. Dzień i Noc, Słońce i Księżyc to odpowiednio symbole jasnej i ciemnej strony świadomości. Religia dotyczy realności, której nie widać w jasnym świetle dnia i która przebija się raczej w formie uczucia, przeczucia, nastroju, snu. Połączenie religii z gwiaździstym niebem znane jest z „Czarodziejskiego fletu” Mozarta, w którym symbolizuje ją gwiaździsto-księżycowa Królowa Nocy. Przeciwstawiona jest ona w tej operze elitarnej drodze duchowej poprzez kolejne wtajemniczenia, reprezentowanej przez słonecznego Sarastra – pierwszym czynem dwórek Królowej jest zabicie węża, symbolu duchowości ezoterycznej.

Chrystus, który mówi o sobie: „ja jestem droga” (Ewangelia według świętego Jana 14, 6), sam, oczywiście, szedł inną drogą niż drogą religii dla mas, mianowicie drogą indywidualnego rozwoju prowadzącego do oświecenia. Jest też tradycja głosząca, że Inkarnacja Chrystusa była starannie przygotowania przez bractwo ezoteryczne esseńczyków, co oznacza, że tymi przygotowaniami musiała być w szczególności objęta sama Maryja.

I taki trop zawiera również obraz Sętowskiego. W drzwiach do pomieszczenia po stronie, od której na obrazach wchodzi do niego przeważnie archanioł Gabriel, widać postać w masce, o której przy interpretacji obrazu Sętowskiego „Inkarnacja” stwierdziłem, że to teurg, czyli mag, który za pomocą tajemnych praktyk ściąga na ziemię bóstwo. Hipoteza, że Inkarnację Chrystusa poprzedziły praktyki magiczne, mające na celu ściągnięcie bóstwa do łona Maryi i w konsekwencji do Dzieciątka, które ona powiła, nie mieści się wprawdzie w ramach ortodoksji chrześcijańskiej, ale na gruncie chrześcijaństwa ezoterycznego ma pełne prawo obywatelstwa.

Odpowiedź na pytanie zadane w tytule brzmi więc: tak, obraz Sętowskiego „Zwiastowanie” to naprawdę Zwiastowanie.

Jeżeli podoba Ci się obraz Sętowskiego podziel się z nami swoimi wrażeniami w komentarzu pod postem. Z przyjemnością poznamy Twoją opinię.

Ogólna ocena (0)

0 z 5 gwiazdek

Skomentuj jako gość

Attachments

Location

Oceń pracę :
0
  • Nie znaleziono komentarzy

Szukaj na blogu

Ostatnie komentarze

Gość - PJ
Super interpretacja, dużo ukrytych znacz...
Gość - u4d9c742
nadawanie tytułów niezatytuowanym dzieło...
Gość - Morpheus
Nie wiadomo w jaki sposób ognisko jest z...
Gość - Aga
Wg mnie, gość był nawalonym nimfomanem, ...
Gość - Vinnie
I love you my baby girl Wiki k

Nasze produkty

OBRAZY NA PŁÓTNIE

Obrazy na płótnie

Reprodukcje obrazów drukujemy na bawełnianym płótnie artystycznym canvas naciągniętym na drewniany blejtram. Obraz ze zdjęcia jest doskonałym prezentem, gotowym do powieszenia na ścianę. 

 

więcej...

WYDRUKI GICLEE

Wydruki Fine-Art

Wydruki artystyczne giclee wykonujemy na specjalnych papierach typu fine-art, które zapewniają doskonałą jakość i trwałość drukowanych zdjęć oraz nadają pracy artysty szczególny charakter.

 

więcej...

PLAKATY

Plakaty

Plakaty drukujemy na wysokiej jakości papierze o doskonałych parametrach technicznych. Idealne rozwiązanie na ożywienie charakteru wnętrza.

 

więcej...

Jak zamawiać?

Galeria obrazów FineArtExpress prezentuje reprodukcje znanych malarzy minionych epok i arcydzieła malarstwa światowego w formie wydruków na płótnie canvas i wydruków na papierze. Wybierz zdjęcie i zamów reprodukcję obrazu na płótnie lub na papierze archiwalnym.

Zamawianie jest bardzo proste:

Krok 1

Krok 1.

Wybierz zdjęcie i produkt. Wybierz wielkość wydruku.

Krok 2

Krok 2.

Włóż do koszyka i opłać zamówienie korzystając z płatności elektronicznych.                                

Krok 3

Krok 3.

Drukarnia otrzyma gotowy, wykadrowany plik do druku o określonych parametrach.          

Krok 4

Krok 4.

Po wydruku i zmianie statusu zamówienia na „zrealizowane” otrzymasz maila z informacją o wysyłce.