Koszyk

Malarstwo - obrazy wielkich mistrzów malarstwa

Zesłanie Ducha Świętego na obrazie El Greca

Zesłanie Ducha Świętego na obrazie El Greca daje sposobność do pogłębionej refleksji na temat tego, czym jest Duch Święty – najbardziej tajemniczy element chrześcijańskiej Trójcy Świętej.

El Greco był malarzem religijnym w najmocniejszym tego słowa znaczeniu – nie był po prostu ilustratorem przedstawiającym takie czy inne motywy należące do ikonografii chrześcijańskiej – malował na podstawie własnych duchowych wglądów i wizji mistycznych. Dlatego obcowanie z jego dziełami daje nam z pewnością możliwość pogłębienia rozumienia chrześcijańskich prawd religijnych.

Zesłanie Ducha Świętego na obrazie El Greca warto, oczywiście, rozpatrywać w kontekście innych jego obrazów. Jak dotąd, poświęciłem im trzy artykuły – wszystkie na jeden temat, na temat pokłonu trzech króli. (Zob. El Greco – manieryzm, Pokłon trzech króli (1), tempera na desce; El Greco – obraz Pokłon trzech króli (2), olej na desce; El Greco – obraz Pokłon trzech króli (3), olej na desce). Z tych trzech obrazów zwłaszcza pierwszy, będący w zasadzie ikoną, może być istotnym dopełnieniem dla Zesłania Ducha Świętego – ze względu na motyw sklepienia.

Zacznijmy jednak od opisu Zesłania Ducha Świętego w Dziejach Apostolskich (2, 1-4):

A gdy nadszedł dzień Zielonych Świąt, byli wszyscy razem na jednym miejscu. I powstał nagle z nieba szum, jakby wiejącego gwałtownego wiatru, i napełnił cały dom, gdzie siedzieli. I ukazały się im języki jakby z ognia, które się rozdzieliły i usiadły na każdym z nich. I napełnieni zostali wszyscy Duchem Świętym […]

Zesłanie Ducha Świętego na obrazie El Greca

Zesłanie Ducha Świętego na obrazie El Greca, 1596-1600, olej na płótnie, 275 x 127 cm, Prado

Zesłanie Ducha Świętego na obrazie El Greca, 1596-1600, olej na płótnie, 275 x 127 cm, Prado

Zesłanie Ducha Świętego na obrazie El Greca – Duch jako policentryczne kontinuum

Obraz pokazuje w bardzo poglądowy sposób, czym jest Duch Święty. Otóż Duch Święty ma dwa wyraźnie odróżnione aspekty: jednostkowy, którego symbolem są płomyki ognia nad Maryją, Marią Magdaleną i każdym z trzynastu apostołów, oraz ogólny, wyobrażony przez kopułę nad ich głowami, która reprezentuje zarazem niebo i sklepienie bazyliki jako symbol pochylania się nieba (Boga) nad ziemią i człowiekiem, oraz gołębicę – symbol Ducha zstępującego. Duch w tym ujęciu jest jednością tego, co ciągłe, i tego, co punktowe, na tej zasadzie, że tych punktów – jednostkowych świadomości – jest wiele, ale wszystkie one zanurzone są w pewnej wspólnej przestrzeni, wypełniającej to, co jest pomiędzy nimi.

Zesłanie Ducha Świętego na obrazie El Greca – Bóg jako Duch wypełniający przestrzeń pomiędzy ludźmi

Idea Ducha jest ideą chrześcijańską, wyrażoną w Ewangelii według świętego Mateusza 18, 20:

Albowiem gdzie są dwaj lub trzej zgromadzeni w imię moje, tam jestem pośród nich.

Bóg wyobrażony jako ktoś, kto pojawia się jako ten trzeci w przestrzeni pomiędzy jednym a drugim, to właśnie idea ducha. Oczywiście, warunkiem tego jest, by byli oni ożywieni jedną myślą i uczuciem – wzajemną miłością, która rozluźnia bariery osobnego bytu każdej jednostki.

Zesłanie Ducha Świętego na obrazie El Greca – miłość jako warunek urzeczywistnienia Ducha

Dlatego relację człowiek – Bóg Ewangelia (Mateusz 22, 36-40) ujmuje w związku z relacja człowiek – inny człowiek:

Nauczycielu, które przykazanie jest największe? A On mu powiedział: Będziesz miłował Pana, Boga swego, z całego serca swego i z całej duszy swojej, i z całej myśli swojej. To jest największe i pierwsze przykazanie. A drugie podobne temu: Będziesz miłował bliźniego swego jak siebie samego. Na tych dwóch przykazaniach opiera się cały zakon i prorocy.

Nie należy rozumieć tego w sensie zawężonym do pobożności i etyki – jest to zarazem wyjaśnienie, czym jest Duch jako Prawda. Człowiek ma zasadniczo trzy wymiary: naturalny, społeczny i duchowy. Etyka dotyczy bezpośrednio wymiaru społecznego. Ale zarazem stanowi też przesłankę i warunek możliwości dla wymiaru duchowego, który ma charakter absolutny.

Zesłanie Ducha Świętego na obrazie El Greca przedstawione jest w sposób akcentujący to, że grupa apostołów wraz z Maryją i Marią Magdaleną jest wspólnotą połączoną silną wzajemna więzią, a nie zbiorem odrębnych jednostek.

Świadomość oświecona, mianowicie oświecona Duchem Świętym, tym właśnie różni się od zwykłej, nieoświeconej świadomości, że przekracza granice swojego zasklepienia w sobie, własnej odrębności w stosunku do innych jednostek, świata i Boga – uświadamia sobie, że obejmuje sobą całość, że jej tożsamość rozciąga się na wszystko. Tym samym powraca do pierwotnej jedności Absolutu, który zróżnicował się na wiele jednostek oraz wielość rzeczy tego świata i w tym zróżnicowaniu zatracił swą jedność. Rzecz jednak w tym, żeby to, co odróżnione, nie rozpłynęło się bez reszty w swym powrocie do jedności, ale utrzymało się w nim jako realny moment. Absolut boski potrzebuje bowiem tego zróżnicowania do swego pełnego urzeczywistnienia.

Zesłanie Ducha Świętego na obrazie El Greca – świadomość ludzka jako moment boskiego Absolutu

Kiedy Jezus Chrystus w Ewangelii według świętego Jana (14, 6) mówi o sobie:

Ja jestem droga i prawda, i żywot, nikt nie przychodzi do Ojca, tylko przez mnie,

to mówi to jako człowiek oświecony i jako taki czyni z tego, czym jest, normę prawdy. Zwykłe, nieoświecone ja nie jest normą prawdy, gdyż jest skończone, oddzielone od całości, jest tylko odizolowanym momentem ducha, a nie samym, pełnym duchem. Świadomość religijna umieszcza jednak tego ducha poza sobą, gdzieś na górze, albo w świątyni, i dlatego Jezus wyjaśnia Samarytance (Jan 4, 24), że

Bóg jest duchem, a ci, którzy mu cześć oddają, winni mu ją oddawać w duchu i w prawdzie,

czyli w swoim własnym duchu jako czymś, co oprócz ich własnego ja zawiera również Boga i o tyle jest prawdą, w tym samym sensie, w jakim Jezus mówi o sobie: „Ja jestem … prawda”.

Zesłanie Ducha Świętego na obrazie El Greca – Duch zstępujący i Duch wstępujący

Zesłanie czy też rozlanie Ducha Świętego jest ruchem od nieba ku ziemi, a gołębica jako symbol Ducha Świętego jest symbolem Ducha zstępującego. Tak też przedstawione jest Zesłanie Ducha Świętego na obrazie El Greca, gdzie dodatkowo to zstępowanie wyraża kopuła. Jest to ciekawe w zestawieniu z gotyckim kształtem postaci malowanych przez El Greco. Architektura gotycka ze swą strzelistością wyraża wznoszenie się świadomości ponad ziemię i jest symbolem Ducha wstępującego, podobnie jak orzeł. Dopiero te dwa kierunki łącznie, wstępujący i zstępujący, wyrażają pełną prawdę na temat Ducha.

Duch zstępując uzyskuje coś ważnego, mianowicie te płomyki ognia, symbol jednostkowych świadomości, poprzez które nabiera konkretnej rzeczywistości – istnienia dla siebie. Natomiast dla jednostkowej świadomości przyjęcie w siebie Ducha oznacza rozszerzenie jej własnego zakresu – z punktowego płomyczka staje się ona sferą ogarniającą całość – czyli właśnie tym sklepieniem widocznym ponad głowami apostołów.

Zesłanie Ducha Świętego na obrazie El Greca – Sofia jako bezosobowa treść Ducha Świętego

W takim ujęciu trudno uznać ogólnego Ducha zstępującego na apostołów za osobę – osobami w tym układzie są oni. To, czym napełnieni zostają apostołowie, można by z powodzeniem nazwać Sofią Mądrością Bożą, która jako taka jest bytem raczej wirtualnym, nie ma bytu osobowego, dopóki nie połączy się z gotową na to ludzką duszą jako swoim oblubieńcem. Być może właśnie z tego powodu centralną postacią na obrazie El Greca jest Matka Boska, której jednym z aspektów jest właśnie Sofia. Umieszczona w centrum, ma ona zarazem znaczenie całego otaczającego ziemię nieba, które symbolicznie ma charakter żeński w odróżnieniu od męskiego znaczenia ognistego płomienia. Znaczenie koloru jej szat zdaje się potwierdzać taką interpretację: niebieska bardziej zewnętrzna szata okrywa od góry czerwoną suknię pod spodem. Barwa niebieska jest kolorem nieba, a czerwona – kolorem ognia.

Zesłanie Ducha Świętego na obrazie El Greca – Maryja, Matka Boża jako postać centralna

Matka Boska jako postać centralna na obrazie El Greca zastępuje najwyraźniej apostołom Jezusa Chrystusa, który już odszedł z tego świata, ale obiecał, że przyśle im Pocieszyciela – Ducha Świętego. O tym Pocieszycielu mówi on zresztą nie tyle jako o tym, co ma ich jakoś pocieszyć po stracie, ale raczej jako o czymś dla nich lepszym. Chodzi tu w istocie o to, że obecność Jezusa z Nazaretu wśród apostołów pozostawała dla nich czymś zewnętrznym – tylko on był Synem Bożym, nie oni. Mężczyzna Jezus wśród mężczyzn apostołów to jakby zbiór odpychających się nawzajem atomów. Jeżeli zaś chodzi o Ducha Świętego, który sobą ogarnia, to z pewnością ma on naturę bliższą Matce niż Synowi tej Matki. Najbardziej tego świadoma jest Maria Magdalena, która jako jedyna w sposób nie budzący wątpliwości patrzy na Maryję.

Ogólna ocena (0)

0 z 5 gwiazdek

Skomentuj jako gość

Attachments

Location

Oceń pracę :
0
  • Nie znaleziono komentarzy

Szukaj na blogu

Ostatnie komentarze

Gość - PJ
Super interpretacja, dużo ukrytych znacz...
Gość - u4d9c742
nadawanie tytułów niezatytuowanym dzieło...
Gość - Morpheus
Nie wiadomo w jaki sposób ognisko jest z...
Gość - Aga
Wg mnie, gość był nawalonym nimfomanem, ...
Gość - Vinnie
I love you my baby girl Wiki k

Nasze produkty

OBRAZY NA PŁÓTNIE

Obrazy na płótnie

Reprodukcje obrazów drukujemy na bawełnianym płótnie artystycznym canvas naciągniętym na drewniany blejtram. Obraz ze zdjęcia jest doskonałym prezentem, gotowym do powieszenia na ścianę. 

 

więcej...

WYDRUKI GICLEE

Wydruki Fine-Art

Wydruki artystyczne giclee wykonujemy na specjalnych papierach typu fine-art, które zapewniają doskonałą jakość i trwałość drukowanych zdjęć oraz nadają pracy artysty szczególny charakter.

 

więcej...

PLAKATY

Plakaty

Plakaty drukujemy na wysokiej jakości papierze o doskonałych parametrach technicznych. Idealne rozwiązanie na ożywienie charakteru wnętrza.

 

więcej...

Jak zamawiać?

Galeria obrazów FineArtExpress prezentuje reprodukcje znanych malarzy minionych epok i arcydzieła malarstwa światowego w formie wydruków na płótnie canvas i wydruków na papierze. Wybierz zdjęcie i zamów reprodukcję obrazu na płótnie lub na papierze archiwalnym.

Zamawianie jest bardzo proste:

Krok 1

Krok 1.

Wybierz zdjęcie i produkt. Wybierz wielkość wydruku.

Krok 2

Krok 2.

Włóż do koszyka i opłać zamówienie korzystając z płatności elektronicznych.                                

Krok 3

Krok 3.

Drukarnia otrzyma gotowy, wykadrowany plik do druku o określonych parametrach.          

Krok 4

Krok 4.

Po wydruku i zmianie statusu zamówienia na „zrealizowane” otrzymasz maila z informacją o wysyłce.