Malarstwo - obrazy wielkich mistrzów malarstwa
El Greco – obraz Pokłon trzech króli (3), olej na desce
El Greco namalował też trzecią wersję pokłonu trzech króli, na której postacie są przedstawiane jeszcze całkiem „normalnie”. El Greco nie wydłuża postaci w ten charakterystyczny dla jego stylu sposób, ale można już zauważyć, zwłaszcza na szatach Maryi, typowy dla niego sposób operowania kolorem w celu oddania światła.
El Greco, Pokłon trzech króli, 1567-1570, olej na desce, 45 x 52 cm, Museo Lázaro Galdiano, Madryt
Kup obraz na płótnie: El Greco, Pokłon trzech króli
Opis obrazu
El Greco przedstawił pokłon trzech króli na tym obrazie w sposób jeszcze bardziej uproszczony w stosunku do pierwszego obrazu El Greco (ikony) i drugiego obrazu El Greco. I jest trochę zmian w szczegółach:
- El Greco nie namalował bazyliki, dlatego znacznie liczniejsza grupa przedstawiona jest na ciemnym tle.
- Przy ogólnie takiej samej kompozycji grupy pięciu głównych osób dwaj królowie po lewej stronie są blisko siebie a trzeci, ten czarnoskóry, zostaje od nich oddalony, co jest poniekąd powrotem do koncepcji przedstawionej na analizowanej na początku ikonie, zgodnie z którą ten trzeci król został przesunięty do innej grupy.
- Czarnoskóry król nie ma korony.
- Tym razem nie tylko Maryji, ale również Józefowi malarz namalował aureolę, choć znacznie od niej skromniejszą, natomiast Jezus ma widoczny wokół głowy krzyż, który jednak nie jest wpisany w aureolę, jak to zazwyczaj bywa.
- Najstarszy król złożył na ziemi nie tylko koronę, ale i berło.
- Dar w formie złotego pucharu z wieczkiem ma tylko król czarnoskóry.
- Zamiast dwóch wielbłądów El Greco namalował na zewnątrz pomieszczenia dwa konie – siwego i kasztanowatego – z dwoma jeźdźcami.
Interpretacja obrazu
Obraz El Greco należy interpretować w kontekście dwóch pozostałych obrazów jako jeszcze jeden wariant przedstawienia tej samej podstawowej koncepcji.
Grupa tworzona przez dwóch królów i Świętą Rodzinę to omówione już dwie Trójce z jednym elementem wspólnym, którym jest Jezus Chrystus jako należący zarazem do Trójcy Świętej i do Świętej Rodziny.
Biały koń i siedzący na nim jeździec w różowej szacie to analogia odpowiednio do Maryi i Ducha Świętego, którego reprezentantem jest król w koronie i w zielonym płaszczu. Kasztanowaty koń i siedzący na nim jeździec to analogia odpowiednio do świętego Józefa i Boga Ojca, którego reprezentantem jest najstarszy król, klęczący przed Dzieciątkiem.
Piątym elementem w stosunku do dwóch koni i dwóch jeźdźców jest, oczywiście, czarnoskóry król bez korony, odpowiadający Jezusowi Chrystusowi. El Greco postarał się odróżnić go od pozostałych dwóch króli, odsuwając go od nich, pozbawiając korony i dając mu jako jedynemu do rąk złoty dar.
Pozostaje odpowiedzieć na pytanie o znaczenie całej kompozycji, opartej na sekwencji (licząc od lewej do prawej): 4 (dwa konie + dwaj jeźdźcy) – 5 (Święta Rodzina + dwaj królowie) – 1 (czarnoskóry król). Problem polega na tym, że czarnoskóry król, należąc w zasadzie do grupy po lewej stronie jako jej piąty element, został odsunięty i oddzielony od niej pięcioosobowym świętym kręgiem. Nasuwa się proste rozwiązanie, że jeźdźcy na koniach reprezentują sferę świecką, dwaj królowie ze Świętą Rodziną krąg wyobrażeń religijnych, a czarnoskóry król – faktyczne wtajemniczenie duchowe o charakterze ezoterycznym.
Ogólny sens tego wtajemniczenia polega na tym, że nie wystarczy wiara w Jezusa Chrystusa jako Syna Bożego i Zbawiciela – trzeba samemu się przemienić, stać się Synem Bożym i zbawić samego siebie, i to tu, na ziemi. Dlatego czarnoskóry król należy w pewnym sensie do ziemskiego kręgu, podobnie zresztą jak Chrystus, który się wcielił jako Jezus Chrystus. Ale Jezus Chrystus jest przede wszystkim wyobrażeniem religijnym, podczas gdy czarnoskóry król reprezentuje duchową prawdę tego wyobrażenia, różną od jego zwykłej wykładni kościelnej. Może tu więc wchodzić w grę skojarzenie z czarnym magiem, zważywszy, że trzej królowie to właściwie, zgodnie z tekstem Ewangelii według świętego Matusza, trzej magowie. Pojęcie czarnej magii zostało, jak wiadomo, utworzone przez Kościół w celu zdeprecjonowania i napiętnowania niezależnych praktyk duchowych – a w świetle przedstawionej powyżej interpretacji ten trzeci król zasługiwałby jak najbardziej z punktu widzenia kościelnej ortodoksji na miano czarnego maga.
Sposób namalowania przez El Greco Dzieciątka sprawia, że nie wygląda ono na żywe dziecko, lecz raczej na złoty posążek, czyli bardziej na przedmiot religijnej czci niż na coś rzeczywistego. Tym silniej więc tak przedstawiony Chrystus – wyobrażenie religijne – kontrastuje z Chrystusem w osobie czarnoskórego króla, którego dla odmiany El Greco postanowił maksymalnie uczłowieczyć, również przez pozbawienie go korony.
Jednak złote naczynie w jego dłoniach ma niewątpliwie znaczenie symboliczne, nie jest po prostu ilustracją opowieści ewangelicznej o magach, którzy przyszli do Dzieciątka z trzema darami, gdyż wówczas należałoby przedstawić wszystkie trzy dary. Moim zdaniem istotne jest tu zarówno złoto jako symbol końcowego rezultatu duchowej alchemii, której celem jest przemiana człowieka, jak i forma naczynia, mającego symboliczne znaczenie człowieka jako naczynia dla Ducha.
Jeżeli podoba Ci się ten wpis, podziel się nim albo zostaw komentarz pod postem. Z przyjemnością poznamy Twoją opinię.
Komentarze
- Nie znaleziono komentarzy
Szukaj na blogu
Kategorie
-
Malarstwo polskie
-
Malarstwo religijne
-
Prywatne życie arcydzieł BBC
-
Malarstwo wg nazwisk malarzy
-
Luis Falero
-
Salvador Dali
-
Leonardo da Vinci
-
Paul Gauguin
-
Rafael
-
Egon Schiele
-
Witkacy
-
Lukas Cranach Starszy
-
Max Ernst
-
Gustav Klimt
-
Michał Anioł
-
Sandro Botticelli
-
El Greco
-
Andrea Mantegna
-
Albrecht Dürer
-
Francisco Goya
-
Pablo Picasso
-
Francesco Hayez
-
Giotto
-
Berthommé de Saint André
-
Pietro Lorenzetti
-
Piero della Francesca
-
Andrea del Verrocchio
-
Tintoretto
-
Giorgione
-
Cima da Conegliano
-
Pietro Perugino
-
Giovanni di Paolo
-
Francis Bacon
-
Jacopo Bassano
-
Hieronim Bosch
-
Tycjan
-
Benjamin West
-
Fra Filippo Lippi
-
Edward Burne-Jones
-
Bartolomé Esteban Murillo
-
Peter Paul Rubens
-
Fra Angelico
-
Gentile da Fabriano
-
Domenico Ghirlandaio
-
-
Malarstwo współczesne
-
Słynne obrazy
-
Malarstwo historyczne
-
Malarstwo mitologiczne
Login to post a comment
Skomentuj jako gość